Son yıllarda et grubu içermeyen diyetlere olan ilgi giderek artmakta ve giderek daha fazla insan ve sporcular da etik sebepler, bitkisel proteinin sağlık üzerine olan etkileri sebebiyle vejetaryenliğe geçiş yapmakta... Özellikle bu durum spor performansını olumlu ya da olumsuz etkileyebilir.
- Hem vejetaryen olup, hem de profesyonel sporcu olunabilir mi? Ve vejetaryenliği kısaca tanımlar mısınız?
- Evet olunabilir. Ancak doğru beslenmeyi bilmek öğrenmek gerekir. Vejetaryenlik et, tavuk balık gibi hayvansal kaynaklı gıdalardan çok bitkisel besinlerle beslenmeyi esas alan bir yaşam şeklidir ve bu yaşam şekli eğer vücuda gerekli enerjiyi vermiyorsa, aktif insanların veya profesyonel sporcuların beyin ve vücut gelişimi için tehlikeli olabilir.
Çeşitlerine gelirsek;
Ovo-Lacto- Vejetaryen: Et, tavuk, balık, deniz ürünleri tüketmiyor, fakat yumurta ile süt ve ürünlerini tüketiyor.
Ovo- vejetarean: Et, tavuk, balık, deniz ürünleri ve yumurta da yemezler. Sadece hayvansal kaynaklı olarak süt ve süt ürünleri tüketirler.
Bu diyetlerin her ikisi de, dengeli beslenmeyi, yetersiz beslenme kaygısı olmaksızın protein, vitamin ve minerallerin yeterli miktarda alınmasını sağlayabilir. Vejetaryen sporcularla ilgili performansa yönelik de çok çalışmalar yapılmakta... İyi planlanmış vejetaryen diyetler özelliklede süt ve yumurtanın dahil olduğu iyi sağlıklı ve yüksek düzeyde, kuvvetli bir spor performansı sağlayabilir.
Hayvansal kaynaklı gıdalar tam protein kaynaklarıdır ve vücudun üretemediği esansiyel aminoasitleri içermektedir. Aminoasitler kas onarımı ve yeniden inşaası, kemik sağlığı ve bağışıklık için çok önemlidir. Fakat vejetaryen beslenmesine baktığımızda bu kaynaklar olmadığı için biraz kısıtlı gibi görülmektedir.
- Avantajları nelerdir?
- Öncelikle bitkisel kaynaklı bir beslenme şekli olduğu için asit formda olan et ürünleri ve süt ürünleri tüketimi yerine asidik olmayan alkali formda bir beslenme ile inflamasyonun önüne geçilebilir. Çünkü aşırı asidik kan PH’ı inflamasyonu arttırarak toparlanmayı olumsuz etkileyebilir. Özelikle hayvansal kaynaklı proteinin tüketimi daha fazla yağ ve dolayısıyla kolesterol ve trigliserit seviyelerinde artma demek. Ek olarak bitkisel bazlı beslenme bağırsak sistemi için de olumlu sonuçlar doğurabilir. Daha kolay sindirim ve kabızlığı önlemeye yardımcı olur. Bu da sporcularda daha az enerji harcayarak daha çok enerji üretimini sağlayabilir. Çok başarılı olan profesyonel elit sporcular bu eksikliklerin üstesinden doğru ve dengeli beslenerek, doğru gıdaları seçerek gelebilir. Örneğin bitkisel kaynaklı demir tüketimlerini artırarak ve doğru kombinasyonlarla vitamin ve mineral eksiklikleri olmadan da iyi performans gösterebilirler.
- Dezavantajları nelerdir?
- Bazı besin öğelerinin eksikliği görülme olasılığı fazladır. Vejetaryen diyetler B12 vitamini, protein, kreatin, karnitin, demir ve çinko yönünden yetersiz ve hayvansal kaynaklı gıdalara göre biyoyararlılığı daha düşük olabilmektedir. Bu da demir eksikliğinden kaynaklı anemi, zayıf vücut kompozisyonu, zayıf performans, zayıf toparlanma, hormonal değişikliklere kadar gidebilmektedir.
Vejetaryenlerde fazla miktarda karbonhidrat tüketimi olmakta, bu da sporcularda gereksiz bir yağ artışına sebep olabilmektedir ve insülin direnciyle sonuçlanabilir. Özellikle sporcularda kreatin eksikliğine bağlı olarak yorgunluk artışı görülebilir. Vücudun üretiminin yanında; kreatin kas etinde bulunur ve vejetaryenlerde et yenmediği için eksiklik görülebilir. Bu sebeple dışarıdan takviye ihtiyacı duyulabilir.
Son olarak vejetaryenlik aslında bir yaşam biçimi. Gördüğünüz gibi avantajları da dezavantajları da fazla. Önemli olan hangi yaşam şekli olursa olsun, düzenli olarak laboratuvar tetkiklerini yaptırarak bir eksikliğe yol açmadan, her şeyi dengeli yapmak... Sağlıklı beslenmek en önemlisi ve tabii ki her zaman dediğim gibi vejetaryenliği benimsemişseniz mutlaka doğru besinlerden, doğru vitamin ve mineralleri alabilmek için mutlaka doktor ve diyetisyen kontrolünde yol almak gerekir.
YORUMLAR