İşlenmiş gıdalar özellikle rafine un ve şeker, genetiği değiştirilmiş gıdalar; maalesef çağımızın en büyük sorunlardan biri... Bazı hastalıkların sebepleri olarak da gösterilen bu gıdaların sporcuların performanslarını düşürdüğü, enerjilerini çektiği ile ilgili çalışmalar da mevcut.
PEKİ İŞLENMİŞ GIDA NEDİR?
İşlenmiş gıdalar, hazırlama sırasında bir şekilde değiştirilmiş olan herhangi bir şeydir.
- Konserve, dondurma, fırınlama: Tüm “işlenmiş yiyecekler” kötü değildir. Bazı yiyeceklerin daha güvenli (süt gibi) veya kullanılabilir (yağ gibi) olması için işlenmesi gerekir.
BAZI İŞLENMİŞ GIDALARI DAHA AZ SAĞLIKLI VEYA BESLEYİCİ YAPAN NEDİR?
- Daha lezzetli hâle getirmek ve raf ömrünü uzatmak için eklenen malzemeler:
Şeker, tuz, trans yağ: Kalori açısından yüksek ama besin değeri açısından fakir. İşlenmiş gıdaları tüketirken farkında olmadan bunlardan aşırı miktarda almak kolaydır.
- Ultra işlenmiş gıdaların aşırı tüketilmesi, yoğun bir şekilde besleyici olan gıdaların tüketilmemesi pahasına olabilir:
- Yüksek kalorili, şekerli, yağlı yiyecekleri doldurmak; kaliteli protein, karbonhidrat, lif, vitamin ve mineralleri kaçırdığınız anlamına gelir.
- Kendinizi bu tür yiyeceklerden çok fazla kısıtlamak, tıkınırcasına yemeye benzer. Bu tarz yiyeceklere karşı bağımlılık benzeri duygulara yol açabilir.
İŞLENMİŞ GIDALARIN KATEGORİLERİ NELERDİR?
1. GRUP: İşlenmemiş ve minimum düzeyde işlenmiş gıdalar: Kavurma, kaynatma veya pastörizasyondan geçmiş olabilir. Bunlar: Meyveler, sebzeler, tahıllar, baklagiller ve kabuklu yemişler.
2. GRUP: Doğrudan doğadan veya 1. gruptan elde edilmiş işlenmiş gıdalar... Zeytinyağı ve akçaağaç şurubu.
3.GRUP: 2. gruptan 1. gruba kadar tuz, şeker veya diğer maddeler gibi bileşenler eklenerek yapılan işlenmiş gıdalar. Ekmek, şurup içinde konserve meyveler ve peynir.
4. GRUP: Ultra işlenmiş gıdalar. Eğer varsa 1. gruptan az miktarda içerik içerir. Kullanışlı, aşırı lezzetli, ucuz ve rafa dayanıklı olması amaçlanmıştır. Yüksek şeker, rafine tahıllar, yağlar, korucular ve tuz. Evde yemek hazırlarken kullanmayacağınız maddeleri içerir:
- Hidrolize proteinler, modifiye nişastalar, hidrojenlenmiş yağlar, renklendiriciler, tatlandırıcılar, hacim arttırıcı maddeler ve yapay tatlandırıcılar.
- Şekerli içecekler (soda, kahveler, enerji içecekleri), paketlenmiş tatlı veya tuzlu atıştırmalıklar (cips, kurabiyeler), şekerli kahvaltılık gevrekler (FrootLoops, Trix), fırın karışımları (hazır karışımlar), yeniden yapılandırılmış et ürünleri (pastırma, sosis), dondurulmuş veya mikrodalga yemekler, hazır çorbalar, şekerlemeler ile hamur işleri, enerji barları, protein bar ve shakeler, dondurmalar vb.
İŞLENMİŞ GIDALARI TÜKETMEK NE ZAMAN UYGUNDUR?
Sporcuların barlar, jeller ve protein tozları gibi işlenmiş gıdalardan yararlanabileceği durumlar vardır... Günde birkaç saat antrenman yapıldığında sadece gıdalar yoluyla gereken bütün enerji tüketilemeyebilir veya tüketilebilir:
- İşlenmiş gıdalardaki yoğun kaloriler, sporcunun aşırı tok hissetmesine neden olmadan enerji ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olabilir. Çok adımlı tırmanışlarda veya taşrada seyahat gibi hafif seyahatlerin önemli olduğu durumlarda:
- Tırmanışlar arasında kolayca sindirilen şekerler enerji seviyelerini korumaya yardımcı olur; ancak midenizden aşırı doygunluk hissi gibi çok fazla şey istemez.
Besin açısından yoğun, makro ve mikro besin ihtiyaçlarınızı karşılayan bütün gıdalar ile fonksiyonel olarak (hafif, paketlenebilir, yüksek verim için yüksek kalori) veya sosyal olarak (bir partide doğum günü pastası, arkadaşlarla restoranda burger vb.) bir ihtiyacı karşılayabilecek işlenmiş gıdalar arasında bir denge kurmak önemlidir.
Çoğu beslenmede olduğu gibi az ya da çok işlenmiş gıdaları tüketmek kişiye ve duruma göre değişir. Esnek bir yaklaşım benimsemek genellikle iyi bir yaklaşımdır.
YORUMLAR