Performans kaygısı

"Biraz kaygı iyidir; ancak dozu kaçtığında bir problemdir. Bazı sporcular bu soruları kendi içinde etkin cevaplarla çözebilirken bazıları da istemsizce gerilir ve normalden uzun süre kaygı hisseder. Bu kaygının çoğu zaman neden kaynaklandığını bazen sporcunun kendisi bile bilemez; ama zihnine gelen istemsiz düşünceler onun mood'unu düşürebilir."
 
Bütün sporcular maç öncesi biraz kaygılanır. En profesyonel olan sporcuların bile aklından 'acaba bu maç nasıl olacak, yenecek miyiz, yoksa kaybedecek miyiz, kaybedersek ne olur, takımımızın son puan durumu ile kaçıncı sırada oluruz, acaba ben performansımı iyi bir şekilde sergileyebilecek miyim, kendimi ortaya koyup başarımı gösterebilecek miyim?' gibi sorular olur.
 
Biraz kaygı iyidir; ancak dozu kaçtığında bir problemdir. Bazı sporcular bu soruları kendi içinde etkin cevaplarla çözebilirken bazıları da istemsizce gerilir ve normalden uzun süre kaygı hisseder. Hatta maç bitip rahatlaması gereken yerde bile gergin hissedebilir. Bu kaygının çoğu zaman neden kaynaklandığını bazen sporcunun kendisi bile bilemez; ama zihnine gelen istemsiz düşünceler onun mood'unu düşürebilir.
 
Birçok çeşidi olan kaygı, spor alanında en çok performans kaygısı olarak ortaya çıkmaktadır. Kaygı çeşitlerinden biri olan performans kaygısı; adından da anlaşılacağı üzere belirli bir etkinlikte bulunmaya yönelik duyulan kaygıdır. Aslında kaygı da diğer bütün duygularımız gibi bir duygu ve hayatın akışı içerisinde çok olağan bir duygudur. Birçok zaman bu duyguyu hissetmeniz çok olağandır. Özellikle önemli maçlar öncesinde hissedilen bu duygu minimum olduğunda sizi bir şeyler yaparken motive edip başarılı olmanızı sağlayabilir; ancak dozu fazlalaştığında ise yaşam işlevinizi bozup oyun içerisindeki kontrollü hareketlerinizi bozmaktadır. Özellikle spor alanında duyulan kaygı performansı etkilemektedir.
 
- Performans kaygısı nelere yol açar?
 
- Kaygılı hissettiğinizde ve bu durum ilerlediğinde bir süre sonra artık bu duygunun sizi rahatsız etmeye başladığını anlarsınız. Neden kaygılı hissettiğinizi sorgulamaya başlarsınız. Kaygı yaratan durumlardan hatta kaygı duygunuzun tam kendisinden kaçmak istersiniz. Sürekli gerginlik hissi verir. Yeterince dinlenememiş olursunuz. Uykudan yeni kalksanız bile içinize kuşku girer, fiziksel olarak dinlenmiş hissetmezsiniz. Hatta uykuya dalmakta güçlük çekersiniz, dikkatinizi belirli bir konuya vermekte zorlanırsınız ve odaklanma problemleri yaşarsınız. Bazı düşüncelerde takıntılı bir şekilde istenmeden zihninize gelir ve anlık olarak mood'unuzu düşürür. 
 
Bunun yanında fiziksel olarak da bazı belirtilerle ortaya çıkar. Örneğin kaygılandığınızda, kalp ritminiz değişir artar, çoğunlukla terlersiniz, ağzınızın kuruduğunu hissedebilirsiniz, kendinizi sürekli sıktığınız ve tehdit içerisinde hissettiğiniz için kas ağrılarınız olabilir. Anksiyeteden midenizde etkilenebilir, nefes alış veriş ritminiz değişir, titreme gibi fiziksel belirtiler yaşarsınız. Kolayca da yorulmuş hissedersiniz. Bu belirtilerin de spor yaşamınızı olumsuz etkileyebileceği şüphesizdir.
 
- Kaygı ile baş edilemezse ne olur?
 
- Kontrol edilebildiği zaman herhangi bir sorun teşkil etmese de bazen sporcular bunu kontrol edemeyebilir. Temelinde değerlendirecek olmanın getirmiş olduğu kaygı vardır ve bu bilişsel, davranışsal ve fiziksel sıkıntılara yol açabilir. “Yetersizim ya da başarısız olacağım, beceremeyebilirim, herkes beni izleyecek, hata yapabilirim, küçük düşebilirim, yenilebilirim” gibi birçok düşünce de zihninize gelebilir. Kaygı ile baş etmediğiniz zamanda birçok süreci etkiler. Örneğin hafızanızı, belleğinizi, dikkatinizi, öğrenmenizi, algısal motor işlevleri, sosyal bilişinizi, yürütücü işlevleri ve dil becerilerini, dil işlemeyi etkiler. Mide bağırsak problemleri yaşayabilirsiniz. Bu belirtilerde sizi rakiplerinizden geride tutar.
 
Kaygı yaşayan sporcular emeklerinin karşılığını alamayacaklarına inanırlar ve maç esnasında bile kaygı ile baş etmeye mücadele etmeye çalışırlar. Bu da ekstra performans göstermelerine neden olur, dolayısıyla sporcular normalden daha fazla yorulur, hem psikolojik hem de fiziksel olarak yorgun düşebilirler.
 
O zaman şu an itibari ile 'maçlar öncesinde yaşadığınız bir kaygınız ve olumsuz duygunuz var mı?' diye dikkatinizi vermeye çalışın. Benzer düşüncelerinizin olduğunu fark ediyorsanız baş etmeye çalışın. Eğer bu düşüncelerin yaşamınızı bozduğuna inanıyorsanız  ve baş edemiyorsanız emin olun daha iyi hâle getirebilirsiniz. Bunu kendi başınıza yapamıyorsanız da spor psikoloğunuz kaygıyı azaltma konusunda size yardımcı olacaktır.