"Özellikle hayatının bir döneminde bir kere bile panik atak geçiren bir sporcu bundan etkilenir. Hatta belki de bu rahatsızlığı geçiren birçok insan gibi bundan sonra da bunun tekrar edeceğine inanabilir. Maç performanslarının etkilenmemesi için doğru yöntemlerin öğrenilmesi gerekir."
Çağımızın hastalığı 'panik atak' yaygınlaşmaya başladı. Özellikle hayatının bir döneminde bir kere bile panik atak geçiren bir sporcu bundan etkilenir. Hatta belki de bu rahatsızlığı geçiren birçok insan gibi sonrasında da bunun tekrar edeceğine inanabilir. Bu sayıda bir kere bile olsa panik atak geçirmiş olanlar için de sıklıkla bu rahatsızlıkla boğuşanlar için de yazdım.
Sporcular panik atağın sporcuların performanslarını etkilememesi için neler yapabilirler? Acaba bu durum spor performanslarını nasıl etkiler gelin birlikte bakalım...
Yoğun bir kaygı hâli, panik, boğuluyormuş gibi hissetmek, nefes alamamak, nefes yetmiyormuşçasına nefes alma ihtiyacı gibi belirtilerle ortaya çıkar. El ve ayaklarda titreme, uyuşma, ateş basması, terleme, özellikle kalbin çok hızlı atması, kalp krizi geçireceğine inanma, bayılacağını düşünmek, kontrolünü kaybediyormuş, çevrenin kendisine yabancılaştığı gibi düşünceler belirtilerinden bazılarıdır. Bütün bu belirtilerle atak başlar, sonra tekrar edeceği düşünülür ve kişiler tekrar ederse diye korkmaya başlar. Birçok sporcu bunun spor yaşamı içerisinde olacağından korktuğu için de beklenti kaygısı yaşar.
Atak geçiren sporcu tekrar atağın geleceğine inanabilir, çünkü bu inanç sonrasında stres ve kaygı ile yüklenir. Kaygı arttıkça atak ihtimali artar ve kaygı sonrası 'yine geçirirsem' endişeleri ortaya çıkar. Beklenti anksiyetesi dediğimiz aslında bekledikçe atağın üstüne gelmesi kaçınılmaz olur. Kişiler 'ya tekrar geçirirsem' diye düşünür ve kendilerini endişeli hissetmeye başlar, arkasından da endişe hâli ile atak kendini gösterir.
Atakların geleceğini beklemenin sebeplerinden biri hatta en büyük etkenlerden biri de koşullanmadır. Daha önce fiziksel bir duyum sonrası atak geçirmiş kişiler aynı fiziksel duyumları hissettiklerinde yine atak geçireceklerini düşünürler. Örneğin daha önce kalp atışları hızlandıktan sonra atak geçirmişlerse spor yapmak, merdiven çıkmak, hızlı hareket etmek sonucu doğal olarak kalp atışları hızlanabilir. Buradaki artış hemen 'atak geçireceğim' olarak yorumlanır. Çünkü panik atak belirtilerinden bir tanesi de kalp krizi geçiriyormuşçasına kalp ritminin hızlanmasıdır. Doğal aktivite sonucu artan kalp atışı ile atağın geleceği beklentisi bu şekliyle birbirine karışmaktadır. Kişiler merdiven çıktıktan, spordan, ev işi yaptıktan sonra atak geçireceklerini bu yüzden beklemektedir.
Bazen bu panik atağın diğer belirtilerinde de görülür. Mide de ağırlık hissi, el ayaklarda titreme, nefes alamayacağını düşünme gibi. Havasız ortamlarda kalabalık mekanlar, stadyum, kapalı alanlar gibi, kişiler burada da atak geçireceklerini düşünürler. Bazı alanlarda nefesiz kalma hissi yine doğal bir tepki iken sporcularda atak belirtilerini tetiklemektedir.
Beklentiyi bazen de belirli mekanlarda eylemler de tetikleyebilir. Örneğin daha önce kişi ilk atağını soyunma odasında, stadyumda, antrenmanda, spora giderken ya da dönüşünde geçirdiyse bunları tekrar yaparken geçirebileceğini zanneder. Bu durumlardan kaçınmaya çalışır. Ancak spor profesyonel çalışma biçimi olduğu için de kaçınamaz. Ayrıca spor yapmak doğal olarak kalp atışlarını hızlandırır ve kişiler bu durumun oluşmasından rahatsızlık duyacakları için, atak geçirmekten korktuklarından spordan da yavaş yavaş uzaklaşmaya başlarlar.
Beklentiyi tetikleyen bir diğer husus bazı duygulardır. Bazen atak öncesi hissedilen bir duygu varsa ve arkasından atak geçirildiyse bundan sonra her aynı hislerinde kişiler atak geçireceğini ön görürler. Örneğin çok stresliyken geçirilmişse tekrar stres yaşanılan durumlarda ortaya çıkacağını düşünür sporcular. Yani stresliyken atak geçiren bir sporcu belki de çok stresli bir maç anında bunun gelebileceğine inanır. Bu yüzden de koşullanmalar belirtilerin üzerinde bu şekilde etkilidir.
Panik atak birden çok tekrarlıyorsa o zaman panik bozukluktan söz edilebilir. Panik genel olarak duygu iken bunun çok yoğun bir nöbet gibi yaşanması panik atak durumunu düşündürür ve nöbetlerin tekrarlaması sonucu da panik bozukluk oluşur.
Panik bozukluğa sahipseniz performansınızı, maç ve genel yaşam işlevinizi bozmasına izin vermeden psikolojik destek almanız önerilmektedir. Çünkü psikoterapiler sonucunda atakla baş edebilme ve atak geldiğinde ne yapabileceğini bilme becerileri geliştirmiş olacaksınız.
YORUMLAR